Kısa bir süre önce gündeme bomba gibi düşen ‘Kaynana Vergisi’nden sonra şimdi de ‘Misafir Vergisi’ gündemde…
Kaynana Vergisi, bir çift kendi sahibi olduğu evde herhangi bir kira bedeli almadan kaynanaları ile yaşıyorsa emsal kira bedeli üzerinden ödeyecekleri gelir vergisine Ekonomi Yazarı Abdullah Tolu’nun yakıştırdığı ad.
Yine Abdullah Tolu’nun köşesinde yer verdiği konuya göre, misafir vergisi, akrabaları dışında mal sahibi ile ikamet eden misafirlere ilişkin bir ödeme: “Konutta mülk sahibi ile ikamet edenin akraba olmaması halinde, mal sahibinin “Misafir Vergisi” ödemesi gerekiyor.”
En azından 3 ay veya daha fazla süre misafirlikler için geçerli olan düzenleme aslında yeni değil, uzun zamandır yürürlükte. Gelir Vergisi Kanunu’nun “Emsal Kira” başlıklı 73. maddesinin tam olarak bu konu ile ilgili olduğunu dile getiren Tolu, “Kiraya verilen mülk ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden daha az olamıyor. Bedelsiz şekilde başkalarının kullanımına bırakılan konutların emsal kira bedeli, bu evlerin kirası sayılıyor. Konutlarda emsal kira bedeli, konutun emlak vergisi değerinin yüzde 5’i şeklinde hesaplanıyor. Bu düzenlemeye göre, örneğin, bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan evin emsal kira tutarı, bu konutun kirası sayılıyor, emsal kira bedeli üzerinden de vergilendirme gerçekleştiriliyor” diyor.
Emsal Kira Bedelinin Uygulanmayacağı Durumlar
Gelir Vergisi Kanunu’nun “Emsal Kira” başlıklı 73. Maddesine göre emsal kira bedeli esasının uygulanmayacağı haller ise şöyle sıralanabilir:
- Gayrimenkullerin terkedilmesi nedeniyle bedelsiz olarak başkalarına teslim edilmesi
- Ev sahiplerinin aile üyelerinin (ebeveynler, çocuklar, kardeşler) ikametine bırakılması
- Mülk sahiplerinin akrabalarının aynı konut veya dairede ikamet etmesi
- Kamu kurumları tarafından gerçekleştirilen kiralama işlemleri
Kimler Misafir Vergisi Öder? Misafir Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Bu düzenleme kapsamında, mülk sahibi ile birlikte “aile bireylerinin” aynı konut veya dairede ikamet etmesi durumunda, “Misafir Vergisi” uygulanmamaktadır. Ancak, mülk sahibi ile birlikte konutta yaşayan kişinin “aile üyesi olmaması” durumunda, “Misafir Vergisi” emsal kira bedeli üzerinden tahsil edilir. Bu vergi, konuk tarafından değil, mülk sahibi tarafından ödenir. Dolayısıyla, mülk sahipleri, emsal kira bedeli üzerinden kira geliri elde edilmiş gibi yıllık gelir vergisi beyannamesi verir ve gelir vergisi öderler.
Misafir vergisinin hesaplanmasında, evin emlak vergisi değeri ve evde kalanların kaç kişi olduğunun çok önemli olduğunun altını çizen Abdullah Tolu’ya göre; 2023 yılında, evinde akrabası olmayan ziyaretçileri ağırlayan ev sahiplerinin, 1 Mart – 1 Nisan 2024 tarihleri arasında kira geliri elde etmiş gibi davranarak, yıllık gelir vergisi beyannamesi sunmaları ve oluşan gelir vergisini ödemeleri gerekiyor.
Emsal Kira Bedeli 21 Bin Lirayı Geçmiyorsa Vergi Ödenmiyor
Ev sahibi ile aynı konutta kalan, ancak akraba olmayan ziyaretçiler için belirlenen standart kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’si (2024 yılı için 33 bin TL’si), gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. Bu sebeple, standart kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’nin altında kalması durumunda, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi ve vergi ödenmesi gerekmiyor. Eğer 21 bin lira sınırının üzerine çıkılırsa, hesaplanan emsal kira bedelinin 21 bin lirası gelir vergisinden muaf tutulurken, aşan miktar vergiye tabi olacak.
Son zamanlarda kira gelirlerinin beyanında daha titiz davranan Maliye, yaklaşık 2 milyon konutta kira geliri potansiyelinin olduğunu tespit etti ve bu konutlarda gerçek durumu belirlemek için saha çalışmalarına başladı. Uzmanlar, kira gelirlerinde kayıt dışılığın önlenmesi için kira sözleşmelerinin e-devlet platformu üzerinden yapılması zorunluluğunun getirilmesi gerektiğini ve bunun için yasal bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
